Kırmızı Mercimek Yetiştiriciliği ve Bakımı
Kırmızı mercimek, baklagiller familyasından olan, besin değeri yüksek ve toprağa azot bağlayıcı özelliğiyle bilinen bir tarım ürünüdür. Genellikle kurak ve yarı kurak iklimlerde yetiştirilir ve Türkiye'de özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaygındır. İşte kırmızı mercimek yetiştirme ve bakım süreçleri:
1. İklim ve Toprak İsteği
- Kırmızı mercimek, serin iklim bitkisidir ve genellikle ilkbahar veya sonbaharda ekilir. Don olaylarına karşı hassastır, bu nedenle ekim zamanı bölgenin iklimine göre ayarlanmalıdır.
- Toprak olarak; hafif, iyi drene edilmiş, kumlu-tınlı veya tınlı topraklar tercih edilir. Ağır ve su tutan topraklar uygun değildir, çünkü kök çürümesine neden olabilir. Toprak pH'sı nötr veya hafif alkali (6.0-7.5) olmalıdır.
2. Tohum Seçimi ve Ekim
- Kaliteli, sertifikalı tohumlar kullanılmalıdır. Tohumlar ekim öncesinde ilaçlanarak fungal hastalıklara karşı korunabilir.
- Ekim zamanı: Ilıman bölgelerde sonbahar (Ekim-Kasım), soğuk bölgelerde ilkbahar (Mart-Nisan) aylarında yapılır. Toprak sıcaklığı 5-10°C arasında olduğunda ekim yapılabilir.
- Ekim yöntemi: Genellikle mibzerle sıraya ekim tercih edilir. Sıra arası mesafe 15-30 cm, sıra üzeri mesafe 5-10 cm olacak şekilde ayarlanır. Tohumlar 3-5 cm derinliğe ekilir.
3. Sulama
- Kırmızı mercimek, kurağa dayanıklı bir bitkidir ve fazla su istemez. Ancak çimlenme ve çiçeklenme dönemlerinde yeterli nem önemlidir. Yağışlar yetersizse, hafif sulama yapılabilir. Aşırı sulama, kök hastalıklarına yol açabilir, bu nedenle toprağın nem durumu kontrol edilmelidir.
4. Gübreleme
- Mercimek, baklagil olduğu için azot ihtiyacını büyük ölçüde köklerindeki rhizobium bakterileri sayesinde havadan karşılar. Bu nedenle azotlu gübreleme genellikle gerekmez. Ancak toprak analizi yapılarak, fosfor ve potasyum ihtiyacı varsa, ekim öncesi taban gübresi olarak uygulanabilir. Aşırı gübrelemeden kaçınılmalıdır.
5. Yabancı Ot Kontrolü
- Yabancı otlar, mercimek verimini düşürebilir. Ekim öncesi toprak hazırlığı sırasında ot temizliği yapılmalıdır. Bitki gelişim döneminde, elle veya mekanik yöntemlerle yabancı ot mücadelesi yapılabilir. Kimyasal ilaç kullanımı önerilmez, ancak gerekirse uzman tavsiyesi alınmalıdır.
6. Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
- Yaygın hastalıklar: Kök çürüklüğü, pas ve mildiyö gibi fungal hastalıklar görülebilir. Bunları önlemek için dayanıklı çeşitler seçilmeli, ekim nöbeti uygulanmalı ve aşırı nemden kaçınılmalıdır.
- Zararlılar: Yaprak bitleri, tripsler ve nematodlar sorun yaratabilir. Doğal predatörler teşvik edilmeli veya organik mücadele yöntemleri kullanılmalıdır. Kimyasal ilaçlar, son çare olarak ve dozajına dikkat edilerek uygulanmalıdır.
7. Hasat ve Depolama
- Hasat zamanı: Mercimek bitkisi, alt baklalar sararıp kuruduğunda ve taneler sertleştiğinde hasat edilir. Genellikle ekimden 90-120 gün sonra hasat yapılabilir. Erken hasat, verim kaybına; geç hasat ise tanelerin dökülmesine neden olabilir.
- Hasat yöntemi: Küçük alanlarda elle söküm yapılabilir, büyük alanlarda ise biçerdöver kullanılır. Hasat sonrası, mercimek taneleri temizlenip kurutulmalı ve nem oranı %12'nin altına indirilmelidir.
- Depolama: Kuru ve serin bir ortamda, haşere ve nemden korunarak saklanmalıdır. Depolama sırasında düzenli kontrol yapılmalıdır.
Genel Bakım İpuçları
- Ekim nöbeti uygulayın: Mercimeği, buğday veya arpa gibi tahıllarla dönüşümlü ekin, toprak verimliliğini artırın.
- Toprak sağlığını koruyun: Organik madde takviyesi yaparak toprak yapısını iyileştirin.
- Düzenli gözlem: Bitkileri sık sık kontrol ederek erken müdahale şansı yakalayın.
Kırmızı mercimek yetiştiriciliği, doğru koşullar sağlandığında nispeten kolay ve kârlıdır. Yerel tarım danışmanlarından destek alarak bölgenize uygun pratikleri öğrenebilirsiniz. |
